Chưa bao giờ đạo đức xã hồi suy đồi, xuống cấp như hiện nay. Đa phần lãnh đạo, cán bộ đảng viên vô cảm trước đời sống cùng khổ của nhân dân, tham nhũng, làm giàu bất chính dựa trên quyền lực và lợi ích nhóm. Sờ đến ngành nào cũng hư hỏng. Ngành xây dựng, Giao thông ăn dự án trăm ngàn tỷ, ngành công an trấn lột lái xe, trấn lột cả tù nhân. Ngành điện lực lương khủng, lại tăng tiền điện để xây khách sạn, biệt thự; ngành giáo dục ăn dạy thêm, học thêm, ăn luận án thạc sĩ, tiến sĩ…Nguy hiểm nhất là sự trấn lột đồi bại của cán bộ ngành y tế, y đức bị coi thường, bị vứt vào sọt rác. Chữ TIỀN đặt lên trán! Đa số các bác sĩ hiện nay làm ở các bệnh viện công đều xe hơi nhà lầu, giàu sang phú quý. Đã có quá nhiều sự việc tồi tệ xảy ra với ngành y tế trong năm 2012-2013. Họ gây ra hàng loạt các trường hợp tử vong mẹ và bé sơ sinh trên toàn quốc, trẻ tử vong sau tiêm vaccine, vụ nhân bản xét nghiệm bệnh viện Hoài Đức, vụ đánh cắp và tráo phim X-quang tại Bệnh viện chấn thương chỉnh hình TPHCM, tham nhũng tại Bệnh viện Răng hàm mặt TPHCM, đánh tráo thủy tinh thể tại Viện Mắt Hà Nội.
Vụ việc bác sĩ ông Nguyễn Mạnh Tường (40 tuổi, trú tại xã Cổ Nhuế, huyện Từ Liêm, Hà Nội, bác sĩ Bệnh viện Bạch Mai, giám đốc thẩm mỹ viện Cát Tường) gây chết bệnh nhân và ném xác xuống sông là đỉnh điểm của sự xuống cấp nhân tính trong ngành y.v.v.. Cán bộ, đảng viên không có điều kiện tham nhũng, gây án thì ăn theo nói leo, suốt đời “vâng”, “dạ”, không biết suy nghĩ độc lập, “ngậm miệng ăn tiền” để “bảo vệ cái lương sổ hưu”.v.v..Cả một đất nước 90 triệu dân mà chỉ cần ba bốn cái đầu suy nghĩ, tất cả đều răm rắp làm theo, thế thì học để làm gì?
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự băng hoại trên. Nhưng theo tôi, nguyên nhân xâu xa, cốt lõi nhất là GIÁO DỤC. Đại biểu QH Huỳnh Minh Thiện (TP HCM) nêu rõ: “Tội phạm giết người ngày càng man rợ, diễn ra trong gia đình, sẵn sàng giết người thân, người trong cộng đồng, từ đó tạo thành một xã hội bất an. Chúng ta có thể vực dậy kinh tế suy thoái trong 3 năm hoặc 5 năm nhưng vực dậy suy thoái đạo đức xã hội chắc phải mất cả một thế hệ”.
Vâng, một thế hệ bây giờ đang đang “cầm cân nảy mực” ở chính trường, đang “quản lý xã hội”, đang tham nhũng đủ thứ…và đang gây án ấy đã qua một nền giáo dục phiến diện (gọi trắng ra là giáo dục nhồi sọ) hàng 50 năm liền làm méo mó tâm hồn và nhân cách ba bốn thế hệ người Việt Nam và hậu quả hôm nay phải nhân dân phải gánh chịu.
Tôi đã đọc kỹ Đề án “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” của Bộ giáo dục trình Hội nghị TW 8 mới đây. Đề án được nhiều người cho là sẽ “rung chuyển thầy-trò-phụ huynh”, Nội dung là đổi mới chương trình – sách giáo khoa, việc kiểm tra, đánh giá, thi cử cũng thay đổi. Kỳ thi tốt nghiệp THPT sẽ gọn nhẹ hơn và có thể lấy làm căn cứ để các trường ĐH-CĐ tuyển sinh..
Tôi rất đồng tình với mục tiêu giáo dục: “Xác định mục tiêu giáo dục con người vừa đáp ứng yêu cầu xã hội vừa phát triển cao nhất tiềm năng của mỗi cá nhân. Phát triển năng lực và phẩm chất người học, hài hòa đức, trí, thể, mỹ thay vì chỉ chú trọng trang bị kiến thức; kết hợp hài hòa dạy người, dạy chữ và dạy nghề…” Tôi cũng đã đọc kỹ 06 khuyết điểm của nền giáo dục hiện nay. Ngẫm nghĩ, tôi thấy rằng, Đề án cải cách giáo dục này chưa thực sự “căn bản, toàn diện” lắm. “Đổi mới chương trình – sách giáo khoa, việc kiểm tra, đánh giá, thi cử” chỉ là cái ngọn. Cái gốc của nó là triết lý giáo dục.
Ở miền Bắc từ năm 1954- 1975 và cả nước từ 1976 đến nay, nền giáo dục Việt Nam ta là nền giáo dục nhồi sọ ý thức hệ. Thực chất tuyên truyền chính trị trong nhà trường chứ không phải là giáo dục và khoa học. Tất cả tập trung đào tạo ra “Con người mới xã hội chủ nghĩa để thực hiện mục tiêu xây dựng CNXH và CNCS thiên đường”. Từ tiểu cấp tiểu học cho đến đaị học các môn học chính trị như: Lịch sử đảng, triết học Mác-Lê Nin, Chủ nghĩa xã hội khoa học, Kinh tế chính trị Mác Lê Nin, học sinh ngành Thương mại thì phải học thêm môn Kinh tế Thương Mại Mác-Lê Nin…Những môn học này được đặt lên hàng đầu, học đi học lại, chiếm tỷ trọng lớn nhất (khoảng 40%) trong cơ cấu chương trình các cấp học.
Không ai được bớt bỏ vì đây là chính yếu, bắt buộc. Mặc dù chủ nghĩa Mác- Lê Nin đã bị chính các bậc thầy ở các nước sinh ra nó đã vứt bỏ hơn hai chục năm nay. Ngay cả Trung Quốc cộng sản họ cũng để các trường tự biên soạn lại sách chính trị học trong nhà trường, chỉ học những cái có ích, giảm thiểu tối đa thời lượng giảng dạy để sinh viên còn học chuyên môn. Thế mà ở ta chương trình nhồi sọ ấy vẫn như ba bốn chục năm trước. Đây là vấn đề bức xúc nhất của lãnh đạo các Trường Đại học ở Việt Nam hiện nay, nhưng không ai dám nói ra, vì học thấy sinh viên học ra trường què mặt về mặt tâm hồn, tri thức..Bao giờ thì các trường Đại học được tự chủ biên soạn chương trình giảng dạy của mình? Đó mới là cải cách giáo dục!
Trong giáo dục trẻ em thì không giáo dục trẻ em “yêu cha mẹ, ông bà, tiên tổ, bà con làng quê chòm xóm”, mà chỉ chung chung “Yêu Tổ Quốc, yêu đồng bào. Học tập tốt lao động tốt…”. Trong lúc đó đạo đức là một nhân tố quan trọng của nhân cách và được xem là khái niệm luân thường đạo lý, lương tâm con người, nó thuộc về vấn đề đánh giá tốt/xấu, đúng/sai, lành/ác, hiền/dữ, v.v. thì các em không được học, không được tham quan, hiểu biết để biến thành máu thịt đời sống riêng mình.
Chúng ta in sách về đạo đức và lối sống. Rất tốt. Nhưng học thuộc lòng sách đạo đức liệu có trở thành người có đạo đức? Học vẹt thì nhớ kiểu vẹt, ăn theo nói leo, nhưng dễ làm như…mèo mửa. Trên cổng trường có câu “Tiên học lễ, hậu học văn”, và giờ học đạo đức hẳn hoi. Trường bắt mặc đồng phục và quản lý bằng mệnh lệnh. Vào lớp, thầy giáo dập thước kẻ và hô “học sinh”, ở dưới đồng thanh “ngoan”, nhưng ra đường lại văng tục chửi thề. Hoặc cô giáo tiếp “Học sinh im”, chúng hô vang “lặng”, sau đó lớp học tiếp tục như cái chợ vỡ.
Trước khi vào lớp cũng xếp hàng ngay ngắn, nhưng ra cuộc đời, chẳng đứa nào xếp hàng mua kem. Đó là kết quả thường thấy của tư duy “tiên học lễ” theo khuôn phép có sẵn mà đứa trẻ phải đi vào nề nếp “thước lim” hay “phạt tường” trong khi môi trường bên ngoài trái ngược với những điều đã học về lễ nghĩa.
Trong “quốc sách” giáo dục, đội ngũ giáo viên là vô cùng quan trọng. Hiện nay chuyện thầy giáo dạy thêm, học thêm để làm giàu tràn lan, ăn “quà phụ huynh” trắng trợn… đã làm cho hình ảnh thầy cô giáo đang xấu dần đi trong con mắt học sinh và người đời. Có thể nói rằng hình ảnh của thầy cô giáo ở bậc tiểu học là hình ảnh khó phai mờ trong tâm trí học sinh. Điều này xuất phát từ sự chuẩn mực của thầy cô giáo tiểu học. Hiện tại sự chuẩn mực của thầy cô giáo tiểu học được thể hiện rõ trong chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học. Mỗi nhà trường cần phải quán triệt đến tận thầy cô giáo để mỗi thầy cô giáo thật sự là một tấm gương sáng cho học sinh noi theo.
Thế giới có bao nhiêu hệ triết học thâm thúy, mới mẻ như triết học phân tâm, hiện sinh, triết học Phương Đông… sinh viên Việt Nam không hề hay biết. Chỉ suốt ngày gào thuộc lòng triết học Mác-Lê Nin để thành “ếch ngồi đáy giếng”. Dạy học là dạy khoa học chứ không phải tuyên truyền. Năm 1975, tôi là bộ đội giải phóng tiếp quản Sài Gòn, tôi đã đi kiếm được một bộ sách Khoa học xã hội của Trường Đại học ở Sài Gòn. Tôi thấy họ dạy cả rất nhiều thứ triết học, chủ thuyết, kể cả Chủ nghĩa Mác-Lê Nin với góc nhìn khoa học. Còn ta thì chỉ dạy một thứ cũ rích, không có thật, lặp đi lặp lại, đến nỗi học sinh chán, nên chỉ học dể đối phó cho xong chuyện.
Giáo dục phiến diện, áp đặt đến mức từ trong nhà trường lớn lên, cả các nhà văn Việt Nam cũng bị “nhồi sọ” bằng “Chủ nghĩa sáng tác hiện thực xã hội chủ nghĩa” với cách viết được quy ước:” Nhân vật điển hình, hoàn cảnh điển hình”. Từ đó sinh ra một thứ văn chương, tiểu thuyết tuyên truyền một chiều với những nhân vật tính cách chung chung, thua cả người máy. Thơ thì chẳng thấy cái tôi trữ tình đâu cả. Nỗi buồn trong thơ bị cấm. Có nhà thơ suốt đời chỉ viết thơ ca ngợi lãnh tụ, thơ xưng tụng công trường, xí nghiệp, Hợp tác xã, khu du lịch…Những thứ văn chương ấy nhà phê bình Hoàng Ngọc Hiến gọi lên một cái tên rất dích đáng:” Văn học phải đạo”.
Bởi thế mà cái gọi là ”văn chương cách mạng” thua xa văn chương tiền chiến của Nam cao, Vũ Trọng Phụng, Ngô Tất Tố, Nguyên Hồng, Tô Hoài, thơ Nguyên Bính, Hàn Mạc Tử…một thời. Nhà văn, nhà thơ không dám viết về thân phận kiếp người, nỗi đau con người, nỗi đau dân tộc, nhân loại, thì làm gì có thơ hay, thơ có tầm!
Từ tiểu học cho đến sinh viên đaị học chỉ học về “đấu tranh giai cấp”,“chuyên chính vô sản”, không hiểu biết gì về giá trị cơ bản của đạo lý dân tộc, đạo đức xã hội, trách nhiệm cộng đồng, những giá trị cốt lõi của nhân văn, nên dễ trở thành những người “ác”. Trong Cải cách ruộng đất con đấu tố cha, bắn cha, chửi rủa cha, vợ chửi chồng. Trong hòa bình, các “đồng chí” của nhau bắt bớ, trừ khử nhau để giành chức quyền.
Trong chiến tranh, ông Hồ Xuân Mãn (cựu UYTWW Đảng, bí thư tỉnh ủy Thừa Thiên Huế) thời còn du kích, để diệt ác ôn, đã chọn cách về làng mình (Phò Ninh, xã Phong An, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên ) ném mấy trái lựu đạn vào đám giỗ bà con họ hàng của mình đang ăn uống, giết chết 09 người (theo đơn tố cáo của các cựu chiến binh xã Phong An). Xin lỗi, dù là “đánh giặc”, nhưng đó là sự ác.
Thành tích gì mà lại là thành tích giết bà con người làng? Hiện nay có biểu hiện hệ thống chính trị không “thượng tôn pháp luật”. Những tấm gương đó đang dội vào ghế nhà trường mỗi ngày.
Biểu hiện của tình trạng vô đạo này là tỷ lệ người phạm tội trong xã hội đang gia tăng nghiêm trọng, tội phạm trẻ hóa nhanh chóng (trước khoảng 16 tuổi nhưng nay thậm chí có đối tượng 13 tuổi đã phạm tội nặng). Xã hội đang không bình yên hàng ngày, hàng giờ. Trở lại vụ việc chủ thẩm mỹ viện Cát Tường ném xác khách hàng xuống sông Hồng cho thấy vấn đề suy thoái, tha hóa đạo đức xã hội đã đến tột cùng, bởi một con người được đào tạo, làm việc trong những môi trường như vậy, một môi trường của lòng nhân ái mà lại có thể có một hành động khốn nạn, vô nhân tính như thế, thật đáng báo động.
Aristotle, một triết gia vĩ đại của phương Tây cách đây gần 2500 năm để nói về tầm quan trọng của luật pháp “Con người, khi hoàn thiện, là loài động vật tiến bộ nhất. Nhưng khi tách rời khỏi luật pháp và công lý lại trở thành loài động vật xấu xa nhất”. Vực dậy suy thoái đạo đức mất cả thế hệ.
Từ những phân tích trên, chúng tôi đề nghị cải cách giáo dục hiện nay phải là một cuộc cách mạng ý thức hệ thực sự. Trước hết là phải thay đổi triết lý giáo dục từ phiến diện, nhồi sọ đến dạy các em học những điều thiết thực nhất, có ích nhất, như các nước tiến tiến đang làm. Nước ta phải thay đổi tận gốc triết lý giáo dục như nhà văn Nguyên Ngọc đề nghị hay phải cắt mấy “khối u giáo dục” như giáo sư Hoàng Tụy đưa ra. Giáo dục nhằm tạo ra con người độc lập suy nghĩ chứ không phải cỗ máy học thuộc lòng từ sách giáo khoa tuyên truyền. Khả năng tự học chính là nguồn gốc thành công của phát triển nhân cách. HỌC LÀM NGƯỜI BIẾT YÊU THƯƠNG, TRÁCH NHIỆM, CÓ SUY NGHĨ ĐỘC LẬP là mục đích tối thượng của giáo dục vậy!
Tác giả: Ngô Minh
0 Nhận xét